Pielęgnując przydomowe rabaty, automatycznie wyrzucamy wszystkie rośliny, które zaburzają idealny obraz kompozycji kwiatowych. Jak się jednak okazuje, nie każdy chwast jest bezużyteczny. Wiele z nich to rośliny o naturalnych, dobroczynnych właściwościach, które pozytywnie wpływają na nasze zdrowie. Dowiedz się, które „chwasty” wykorzystać i dlaczego nie warto wyrzucać je na kompostownik.
Dlaczego chwasty?
Chwasty to rośliny rosnące w miejscach, w których z punktu widzenia posiadacza ogródka, nie powinny się pojawić. Gdyby tylko wyrosły, np. na polanie, zostałyby uznane za nieszkodliwe i wartościowe. Z chwastami postępujemy wyjątkowo okrutnie – wyrywamy je, opryskujemy środkami i wycinamy. Robimy to wszystko po to, by dzika roślinność nie zdominowała naszych rabat: nie zabierała substancji odżywczych i tym samym nie osłabiała kwiatów czy krzewów. Warto jednak poświęcić chwilę na to, by przyjrzeć się bliżej chwastom i poznać ich właściwości. Jak się okazuje, duża część z nich ma właściwości lecznicze, dlatego lepiej nie wyrzucać ich na kompostownik. Poznaj wartościowe chwasty, które można spotkać w każdym ogrodzie.
Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
Mniszek lekarski często nazywany jest mleczem. Są to jednak dwie różne rośliny. Mlecz jest chwastem, a mniszek ma wiele cennych właściwości zdrowotnych. Roślina tworzy rozety złożone z lancetowatych liści wyrastających prosto z gruntu i koszyczkowate, żółte kwiatostany. Mlecz składa się natomiast z liści, które wyrastają od łodygi. Mniszek lekarski obfituje w różnorodne składniki odżywcze, np. terpeny, fitosterole, antyoksydanty, β-karoten. Wykazuje działanie rozkurczowe – łagodzi różne bóle. Mniszek pomaga również na trawienie (pobudza wydzielanie soku żołądkowego), a także wspomaga detoksykację organizmu. Wykorzystywany jest ponadto w kosmetyce: jako płukanka do włosów czy remedium na cerę trądzikową. Mniszek lekarski może być spożywany na różne sposoby, np. w postaci syropu czy naparu.
Pokrzywa (Urtica dioica)soku
Pokrzywa to wyjątkowo nielubiany chwast, ponieważ zetknięcie z nią powoduje oparzenia skóry. Roślina charakteryzuje się zielonymi, sztywnymi łodygami i postrzępionymi liśćmi. Chwast w całości jest pokryty drażniącymi włoskami. Musisz jednak wiedzieć, że pokrzywa jest bardzo cenną rośliną. Ma właściwości moczopędne i oczyszczające. Normalizuje glikemię i jest stosowana w schorzeniach reumatycznych, a także w kosmetyce. Pokrzywa zwalcza trądzik młodzieńczy, wzmacnia włosy i przeciwdziała łupieżowi. Roślina obfituje w witaminy (z grupy B, C, K), terpeny, lektyny, wapń, żelazo, magnez, krzem i wiele innych cennych składników. Co więcej, pokrzywa odtruwa organizm, pobudza przemianę materii i podnosi odporność organizmu.
Pokrzywę najprościej spożywa się w formie naparów z suszonych liści. Codziennie powinno się wypijać 2–3 kubki napoju przygotowanego z 2 łyżek liści zalanych wrzątkiem. Pokrzywę można również dodawać do dań. Nazywana jest „fałszywym szpinakiem”. Pasuje do sałatek, jajecznicy czy dań z makaronu. Znakomicie smakuje również w formie pesto
Rumianek (Matricaria chamomilla)
W obszernych donicach ogrodowych i na rabatach często można spotkać dziko rosnący rumianek. To niewielki kwiat o charakterystycznych biało-żółtych kwiatach. Jego koszyczki obfitują w olejki eteryczne, flawonoidy, kumaryny, witaminę C, fitosterole i m.in. sole mineralne. Rumianek znany jest ze swoich właściwości łagodzących, przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych. Wykazuje również działanie rozluźniające, uspokajające. Pomaga na problemy ze snem, a także wspomaga trawienie. Rumianek ceniony jest ponadto w kosmetyce. Łagodzi opuchliznę skóry, zaczerwienienia, dodawany jest do szamponów, kremów, żeli do mycia itd. Na dolegliwości żołądkowe czy uspokojenie, najlepiej pić rumianek w formie naparu z suszonych koszyczków. Koniecznie wypróbuj również kąpiel w naparze rumiankowym, która złagodzi podrażnienia skórne.
Inne korzystne chwasty
Babka lancetowata to chwast, który najczęściej pojawia się przy obrzeżach trawników lub na chodnikach (jest odporna na deptanie). Jej młode liście są bardzo smaczne i zdrowe. Mają właściwości wirusobójcze, przeciwzapalne i rozkurczowe. Babka stosowana jest przy leczeniu schorzeń jamy ustnej i przewodu pokarmowego. Kolejny cenny chwast to dziurawiec zwyczajny, który łagodzi bóle głowy i pleców oraz ma działanie antywirusowe. Bluszczyk kurdybanek to z kolei chwast wartościowy również dla samych upraw. Zwabia pożyteczne owady, dlatego nie warto całkowicie usuwać go z ogrodu. Bluszczyk znakomicie smakuje, można zastąpić nim pietruszkę i dodawać go do dań. Ma ponadto właściwości przeciwutleniające, przeciwcukrzycowe, przeciwalergiczne i przeciwbakteryjne.
Sposoby przygotowania i spożycia
Z większości chwastów, takich jak rumianek, melisa czy pokrzywa, można przygotować napary, które pite każdego dnia, pozytywnie wpłyną na zdrowie. Pamiętaj jednak, aby przed zaparzeniem odpowiednio je wysuszyć. Z chwastów zrobisz również syropy, nalewki, maseczki czy nawet domowe szampony. Coraz popularniejsze staje się używanie chwastów w kuchni jako dodatki do sałatek czy dań obiadowych. Na przykład z młodych liści babki lancetowatej przyrządzisz smaczne chipsy, a komosa biała jest pysznym dopełnieniem gulaszy, zapiekanek i zup.
Nie każdy chwast ma dobroczynne właściwości! Niektóre z nich są toksyczne i mogą poważnie zaszkodzić. Przed zabraniem chwastu do domu, sprawdź dokładnie, co to za roślina i jakie ma właściwości. W tym celu korzystaj wyłącznie ze sprawdzonych źródeł.
Podsumowanie
Chwasty mają ogromny potencjał zdrowotny. Jeśli chcesz zbliżyć się do natury i wykorzystać jej cenne skarby, dowiedz się więcej o ziołolecznictwie, które jest głęboko zakorzenione w polskiej kulturze. Kto wie, być może w przyszłości otworzysz przydomowy zielnik. Uprawa roślin cennych dla zdrowia jest przyjemna i pożyteczna!
